Jaki klucz udarowy wybrać, kupić? Poznaj kluczowe parametry!

Czym jest klucz udarowy?

Klucz z udarem to specjalne narzędzie mające za zadanie dokręcanie i odkręcanie dużych śrub i mniejszych śrubek. Jest szeroko stosowany przy czynnościach mechanicznych, warsztatowych jak i przemysłowych, np. w trakcie prac demontażowych kół w aucie i procesie wymiany opon. Po klucz udarowy sięgniemy również, gdy czekają nas prace konserwacyjne na platformach olejowych. W przemyśle jak i warsztacie spotkamy klucze udarowe zasilane elektrycznie (bateryjnie lub przez przewód zasilający) jak i pneumatycznie (za pomocą węża na sprężone powietrze). Każde rozwiązanie ma swoje wady jak i zalety.

Jak działa klucz udarowy?

Działanie klucza udarowego nie jest skomplikowane. Zasada działania opiera się na mechanizmie udarowym, który zbudowany jest na podstawie kowadełka, bijaka i sprężyny. W zależności od dedykowanej pracy, daje on możliwość realizacji procesów dokręcania jak i odkręcania na połączeniach śrubowych. Klucz udarowy akumuluje energię przy wykorzystaniu koszyka, realizując równolegle minimum 1 obrót. W momencie, jak bijak dotknie kołka, a więc kowadełka, powstanie moment odkręcania lub dokręcania – w zależności od rodzaju pracy.

Na co zwrócić uwagę przy doborze kluczy udarowych?

Sprecyzowanie wymagań jest ważnym elementem procesu wyboru każdego narzędzia. Podkreślić trzeba, że iście uniwersalne i idealne rozwiązania na każdą okoliczność raczej się nie zdarzają. W zależności od wielu czynników, w tym samej pracy narzędzia, wymagany przedział momentu obrotowego, moc klucza czy budowa mechanizmu udarowego mogą się trochę różnić. Jasno sprecyzowany zakres prac dla narzędzia oraz komfort pracy operatora to kolejne ważne aspekty, na które będzie miała wpływ konstrukcja udarowa. Ów mechanizm ma bowiem przełożenie na wagę klucza, wibracje, prędkość obrotową, szeroko rozumianą trwałość. Aby dokonać odpowiedniego wyboru klucza z udarem, warto zastanowić się nad poniższymi 6 punktami, mianowicie:

1. Preferencje i priorytety, czyli co jest dla mnie ważne: moc, wydajność, ergonomia, swoboda ruchu, wszechstronność?

2. Środowisko pracy: zasilanie przez przewód elektryczny, akumulator czy wąż sprężonego powietrza?

3. Moment obrotowy: jaki przedział momentu i jakiej dokładności jego nastawy potrzebuje dane użycie?

4. Ergonomia i komfort operatora: czy poziom wibracji i głośności pracy, jak i budowa klucza, dostępne akcesoria, są właściwie dopasowane do realizowanych czynności?

5. Rodzaj sprzęgła: czy konstrukcja zagwarantuje nam moc, jakiej potrzebujemy do efektywnej pracy w warsztacie czy fabryce?

6. Waga klucza udarowego i komponenty, z jakich je wytworzono: czy używanie w długim terminie klucz udarowego nie będzie powodowało dyskomfortu operatora, a zastosowane materiały będą zgodne z pracą w danym środowisku, miejscu pracy?

Każde narzędzie należy przeanalizować przez prymat powyższych punktów, często bowiem projekt klucza udarowego może w sposób znaczący mieć wpływ na efektywność pracy, całego procesu oraz innych procesów wokół. Przykładowo, właściwa pozycja środka ciężkości daje znaczące profity, gdyż zagwarantuje lepsze podparcie przez długi czas, a dopasowane uchwyty pod kątem kształtu oraz dogodne rozmieszczenie włączników, wpłyną znacząco na wygodę pracy operatora narzędzia.

Nie należy bagatelizować również materiałów, z jakich zaprojektowano klucz udarowy. Klucze udarowe z metalu są zazwyczaj bardziej odporne, jednak zawsze cięższe, co osobiście odczuwa operator w trakcie pracy realizowanej w długim okresie. W przypadku sprzętu narzędziowego wykonanego z tworzywa, jest on zdecydowanie lżejszy i poręczniejszy, lecz równolegle cechujące się mniejszą trwałością. W ostatniej dekadzie jednak rozwój technologii kompozytowych sprawił, że odporność mechaniczna tworzyw zdecydowanie wzrosła, stając się realną alternatywą w wielu przypadkach dla narzędzi metalowych.

Obudowa sprzęgła klucza udarowego jak i sam korpus narzędzia mogą być wykonane ze zróżnicowanych materiałów. Wówczas w trakcie analizy narzędzi, należy sprawdzić, który element jest tworzywowy, a który z metalu. Zwykle klucze udarowe o wielkości powyżej 3/4” są wykonane z metali.

Nie zapomnij o momencie obrotowym!

Dokonując wyboru klucza udarowego, powinno się wybierać narzędzie o max. momencie obrotowym wyższym od momentu wymaganego w danej aplikacji. Da to możliwość skrócenia czasu pracy z użyciem klucza i ograniczyć wibracje, z którymi musi się liczyć operator. Poniżej pokazano wykres, na którym wskazano poszczególne wartości momentu obrotowego podawane w katalogach producentów.

Opis danych na wykresie:

• A: przedział momentu obrotowego klucza udarowego

• B: czas

• 1: Moment optymalny - ten przedział momentu obrotowego osiąga najlepszy parametr wydajności, szczególnie przy ciągłej pracy.

• 2: Moment roboczy – należy mieć pewność, że moment obrotowy obligatoryjny w danym użyciu jest taki sam jak zakres momentu roboczego narzędzia.

• 3: Moment maksymalny - jeśli wiadome jest, że narzędzie będzie częściej używane na tym poziomie momentu obrotowego, należy wybrać narzędzie o większej mocy, aby skutecznie podnieść wydajność i komfort pracy.

Dokręcanie śrub może być niebezpieczne, jeśli zrobimy to zbyt mocno. Są aplikacje, jak choćby popularna zmiana kół w niedużych pojazdach bądź wózkach, gdzie dokręcanie śrubek wymaga dokładności i ścisłej kontroli momentu obrotowego. Wykorzystanie kluczy udarowych z technologią ograniczania momentu w połączeniu z kluczem dynamometrycznym, zapewni w pełni zoptymalizowane połączenie bez nadmiernego dokręcenia i potencjonalnej awarii kołków gwintowanych.

Wielkość śruby ma znaczenie!

Wzorcowy rozmiar 4-kątnego uchwytu klucza można sprecyzować, biorąc pod uwagę rozmiar gwintu. Uchwyt o wielkości za małej w relacji do gwintu nie będzie właściwy i może z czasem pęknąć. Jednak za duży, będzie z kolei za mocny i może być przyczyną pękania dokręcanych śrubek.

Pamiętaj o ergonomii, hałasie i drganiach!

Warto mieć na uwadze czynniki mające bezpośredni wpływ na poziom bezpieczeństwa oraz ergonomię pracy. Takimi czynnikami bez wątpienia są: poziom hałasu, drgania. Akceptowalny poziom głośności jest przeważnie definiowany w zgodzie z normą ISO 15744, jednocześnie im niższa wartość, tym bardziej bezpieczne jest używanie narzędzia.

Analogicznie jest w przypadku poziomu drgań, na ogół wskazywanego zgodnie z normą ISO 28927. W tym przypadku niższy poziom drgań oznacza bezpieczniejszą i bardziej komfortową pracę. Wybrane mechanizmy udarowe są od początku zaprojektowane w takim sposób, by amplituda drgań była jak najniższa. Poziom bezpieczeństwa i wygodę pracy operatora klucza udarowego można jeszcze powiększyć, np. wykorzystując rękawice antywibracyjne.

Mając na uwadze powyższe zalecenia, można efektywnie podnieść bezpieczeństwo pracy z narzędziami, a tym samym zwiększyć bezpieczeństwo operatorów w warsztacie, fabryce. Dodatkowym profitem w tym względzie będzie zwiększenie wydajności.

Współczynniki poziomu hałasu oraz wibracji to ważne parametry, podczas doboru narzędzia pod konkretne zastosowanie. Klucze udarowe o wielkości poniżej 3/4" generują zazwyczaj większy hałas, a klucze większe niż 3/4" są narażone na wystąpienie silniejszych drgań.

Autor:
Paweł Barsznica
Product Manager
działu narzędzi

Autor:
Paweł Barsznica
Product Manager
działu narzędzi